De Werkgroep Vliegverkeer Bijlmermeer is – onder het motto “Dat nooit meer”- opgericht op 11 november 1992 als reactie op de Bijlmerramp van 4 oktober 1992, toen een vliegtuig van El Al neerstortte op onze woonwijk. De aanvliegroute naar de Buitenveldertbaan is echter nooit gewijzigd en er wordt nog altijd en steeds frequenter gevlogen over de Bijlmermeer. De doelstelling van de WVB is dan ook betere veiligheidsnormen en een beter leefmilieu voor de bewoners van Amsterdam-Zuidoost te bewerkstelligen.

Het bestuur van de WVB vertegenwoordigt de bewoners in Amster­dam-Zuidoost die hinder ondervinden van vliegverkeer. We kunnen constateren dat de WVB, vooral door de opgebouwde expertise, al jaren wordt gezien als serieuze gesprekspartner. De WVB probeert te zorgen dat het belang van de omwonenden duidelijk in de besluitvorming wordt betrokken, maar het resultaat blijft helaas onvoldoende. We zullen ons dus blijven inzetten om de komende jaren hinderbeperkingen te kunnen realiseren en het evenwicht te herstellen tussen de voor- en de nadelen van het vliegverkeer.

De samenstelling van het bestuur is per 1 januari 2020 als volgt:

  1. Burgers, voorzitter
  2. Van der Veen, secretaris/ penningmeester
  3. Looman, lid
  4. Waalboer, lid
  5. Wester, lid

Tenslotte is de WVB dankbaar voor de ontvangen subsidies van de Gemeente Amsterdam.

2 februari 2021         Bestuur Stichting Werkgroep Vliegverkeer Bijlmermeer

 

Inleiding

Anno 2020 zijn een aantal feiten onomstotelijk aangetoond via wetenschappelijk onderzoek.  Ten eerste kan een ramp als in 1992 nog een keer gebeuren en de kans daarop wordt steeds groter omdat er steeds meer wordt gevlogen. 1,2 Ten tweede wordt onze gezondheid bedreigd door geluid, slaapverstoring, uitlaatgassen en (ultra) fijnstof van het vliegverkeer.3,4 Ten derde verandert het klimaat door CO2 uitstoot – de klimaatcrisis- en de luchtvaartsector draagt daar in niet geringe mate aan bij. 5,6

Inmiddels heeft de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) dan ook geconstateerd –gelet op bovenstaande- dat de luchtvaart een wel heel bijzondere positie inneemt in het rijksbeleid in vergelijking met andere mobiliteits- en economische sectoren en dat de luchtvaart zich net als andere economische sectoren zal moeten ontwikkelen binnen de grenzen die veiligheid, milieu- en omgevingskwaliteit, en CO2- emissies stellen. 6

Tot slot staat de groei van Schiphol ter discussie als het gaat om de toegevoegde economische waarde voor Nederland en het door Schiphol gehanteerde model van het “hub” netwerk. 7 Al deze nieuwe inzichten maken groei van Schiphol uitermate dubieus, zo niet schadelijk. Dit geldt op mondiaal, nationaal en lokaal niveau, waar de Bijlmermeer met name zo onder lijdt.

De ontwikkelingen van de luchtvaart in Nederland en Europa zijn door de WVB in het verslagjaar weer actief gevolgd en zo nodig hebben we gereageerd richting politici, luchtvaartpartijen en de pers. Wij hebben in dit verslagjaar vanwege de COVID 19 pandemie geen fysieke bijeenkomsten kunnen organiseren met onze achterban, de bewoners van Amsterdam-Zuidoost. Dit is vervangen door het vervaardigen van informatieve videofilms op het YouTube platform, die sterk de aandacht blijken te trekken, ook in de politiek in de breedste zin. Tevens zijn stappen ondernomen om de website meer functionaliteiten te geven en de vindbaarheid op internet te verbeteren. Onze positie in het netwerk van bewonersgroepen is versterkt door onze trekkersrol in de Koepel van Amsterdamse Schipholgroepen (KAS).

De WVB zal blijven aandringen op het zoeken naar een balans tussen de economische belangen van de luchtvaart voor de samenleving en de leefbaarheid (hinder, gezondheid, veiligheid) van de omgeving en vooral die voor de bewoners van Amsterdam-Zuidoost. Ook het klimaatprobleem stelt grenzen aan de luchtvaart. De zwaar gesubsidieerde luchtvaartsector zal meer en meer als een gewone bedrijfstak moeten voldoen aan algemene normen van maatschappelijkheid.

Doelstellingen

  • Het ombuigen van Schiphol van een “hub” luchthaven, waarbij klanten vanuit alle delen van de wereld naar Schiphol worden aangevoerd met als enig doel het netwerk van de KLM in stand te houden, tot een luchthaven die de moderne Nederlandse kenniseconomie schraagt en faciliteert.
  • Het herstellen van de regio Amsterdam als aantrekkelijke, leefbare vestigingslocatie voor jonge en moderne toekomstgerichte bedrijven.
  • Het doorvoeren van aantoonbare maatregelen met betrekking tot vliegverkeer die de veiligheid en de gezondheid van de bewoners van Amsterdam en Amsterdam-Zuidoost minder aantasten.
  • Het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit van de regio.

Activiteiten

  • Website

Onze website (www.wvb.nu), en Facebookpagina zijn in het COVID 19 jaar de belangrijkste middelen om onze doelstellingen te realiseren. De website van de WVB is in 2000 opgezet voor een betere terugkoppeling van informatie naar onze achterban, de bewoners van Amsterdam-Zuidoost. De huidige site bevat, naast enige algemene informatie, artikelen die meer inzicht kunnen geven in het gevaar, geluid, luchtverontreiniging, het Aldersakkoord en andere zaken over vliegverkeer in de omgeving van een luchthaven.

 Facebook

In 2015 hebben wij een pagina op Facebook aangemaakt. Via deze pagina hebben wij een aanvullende mogelijkheid om bewoners direct te kunnen informeren over actuele luchtvaartkwesties. In samenhang met de website vergroten wij hiermee ons bereik. In 2020 hebben wij 132 items geplaatst. Een aantal van de items hebben wij ook vanuit ons budget gepromoot. Hierdoor hebben wij tot meer dan 4.000 personen bereikt.

 Twitter

  • Met tweets ondersteunen we onze nieuwe post’s en video’s en geven we onze mening over belangrijke ontwikkelingen op luchtvaartgebied.
  • YouTube kanaal

Om onze achterban in coronatijd beter te bedienen zijn we gestart met het maken van videofilms. De aanleiding was het verschijnen van de concept Luchtvaartnota in mei, die zeer nadelig uit kan pakken voor burgers van de regio. We hebben de nota in vijf films achtereenvolgens gefileerd, afgebrand, van nieuwe aansturing en extra vragen voorzien en een alternatieve aanpak gepresenteerd. De video’s worden goed bekeken tot ver buiten de regio Schiphol en ook in de politiek wordt eraan gerefereerd. We hebben zelfs twee video’s in de Engelse taal opnieuw opgenomen om ook onze Europese vrienden van UECNA te kunnen bedienen. Inmiddels hebben we voor de Koepel van Amsterdamse Schipholgroepen een eigen videokanaal gemaakt voor onze content. Zie aldaar voor meer informatie en toelichtingen per video.

Hier is ook een video te vinden van onze kranslegging bij de herdenking van de Bijlmerramp op 4 oktober.

  • Eigen geluidmeetposten

Sinds augustus 2012 heeft de WVB in de H-Buurt van Zuidoost een microfoon op een dak geïnstalleerd en operationeel gemaakt via het online geluidmeetsysteem van EANS. ( zie de website van EANS) Inmiddels zijn drie geluidmeetposten Amsterdam-Zuidoost 1 (Huntum,  Zuidoost 2 (Geerdinkhof), Zuidoost 3 (Nieuw Kempering). Dit systeem volgt nu dus het vliegverkeer in de G-, H- en K-Buurten van Amsterdam-Zuidoost! Met behulp van ons eigen geluidmeetnet constateren wij dat afspraken over het gebruik van banen niet worden nagekomen.

  • Europees Bewoners Platform (UECNA – Union Européene Contre les Nuisances Aeriennes)

Een van onze bestuursleden is tevens bestuurslid van UECNA. Vier maal per jaar vergadert dit bestuur in Brussel, maar natuurlijk niet in dit coronajaar. Wel is er iedere eerste dinsdag van de maand een Phone meeting van het bestuur en regelmatig nemen bestuursleden deel aan internationale bijeenkomsten en werkgroepen. Het is van belang dat bestuursleden blijven participeren in UECNA aangezien steeds meer luchtvaartzaken vanuit Brussel worden gestuurd.

De algemene ledenvergadering vond (digitaal) plaats op 16 november. UECNA neemt deel aan ICAO-werkgroepen rond geluid als waarnemers voor ICSA (Internationale Coalitie voor een Duurzame Luchtvaart).

Op de website en op Twitter wordt regelmatig internationale informatie gedeeld die groepen in verschillende landen helpt bij het strijden tegen overlast en gevaren van vliegtuigen.
UECNA heeft op Twitter een kleine 500 volgers, in het bijzonder van betrokken organisaties omdat UECNA die juist ook volgt. De naamsbekendheid van UECNA maakt dat de organisatie vaak benaderd wordt om beleidsaanbevelingen te doen.

  • Landelijk Burgerberaad Luchtvaart

Een vertegenwoordiger van de WVB neemt deel aan het bestuur van het Landelijk Burgerberaad Luchtvaart (LBBL), de paraplu organisatie die zich bezig houdt met het behartigen van bewonersbelangen bij de ontwikkelingen in de luchtvaart. De WVB onderschrijft het manifest dat door de LBBL is opgesteld. Geluid, veiligheid, gezondheid, ultrafijnstof en klimaat zijn belangrijke thema’s.

  • Omgevingsraad Schiphol (ORS)

De ORS is een advies/overlegorgaan, ingesteld door het Ministerie van Infrastructuur & Waterstaat (I & W), waarin zitting hebben: vertegenwoordigers van het ministerie, Schiphol, luchtvaartmaatschappijen, Luchtverkeersleiding Nederland, gemeenten, provincies, Milieufederatie Noord-Holland, VNO-NCW en bewonersvertegenwoordigers uit de regio. De ORS geeft gevraagd en ongevraagd adviezen aan de minister van I & W o.a. over voorstellen voor hinderbeperking voor de bewoners woonachtig onder aan- en uitvliegpaden. Wouter Looman is bewonersvertegenwoordiger in de ORS (voor de Zwanenburgbaan). Voor de Buitenveldertbaan is Peter Hesp bewonersvertegenwoordiger en Fulco van der Veen plaatsvervanger. De bewonersdelegatie is indertijd gekozen door kiesmannen, die ieder weer bewonersorganisaties vertegenwoordigden (zoals de WVB).

In november 2020 heeft de interim-voorzitter van de ORS, Pieter van Geel een evaluatieve notitie over het functioneren van de ORS gepubliceerd (Schiphol Vernieuwd Verbonden). Zijn belangrijkste bevindingen zijn dat de afspraken waar de ORS op toe moest zien, niet zijn nagekomen. Het rijk heeft zijn verantwoordelijkheid in het geheel niet genomen. De belangen van de luchtvaartmaatschappijen zijn leidend geweest. Positieve punten in het rapport zijn dat de probleemanalyse bevestigt dat verandering nodig: omwonenden hebben recht op bescherming van een basisleefkwaliteit. De luchtvaartsector is een ‘gewone’ publieke sector en belanghebbenden hebben recht op participatie en informatie.

Zwakte punten zijn dat de luchtvaart nog altijd groei zou kunnen verdienen door hinderreductie: dit is het verkeerde uitgangspunt. Hinderreductie is geen pleisters plakken, maar wonden voorkómen. Selectieve krimp wordt bovendien nergens genoemd als manier om snel alle nadelen te reduceren. Op deze manier blijven veel gesignaleerde knelpunten uit het eerdere, tussentijdse rapport bestaan. Luchtvaartpartijen blijven verknoopt met besturen en hebben direct toegang tot beleidsmakers.

Als kansen zien we het vastleggen en handhaven van door bewoners geaccepteerde normen voor leefkwaliteit, rechtsbescherming, veiligheid, gezondheid en klimaat. De voorgestelde Maatschappelijke Raad Schiphol, (MRS) met daarin bewoners en deskundigen, kan mogelijk een sterke positie verwerven.

Desalniettemin zijn de bedreigingen enorm: het rapport van Van Geel is multi-interpretabel, de luchtvaartpartijen zullen de politiek blijven beïnvloeden, participatie en informatie kunnen een wassen neus c.q. schaamlap blijken en een basisleefkwaliteit borduurt voort op het oude falende beleid (sloop- en isolatieregelingen, groei verdienen op basis van een maatstaf (EGH1) die niet aansluit bij de hinderbeleving. Onze conclusie is dan ook dat de afgelopen jaren sprake is geweest van een nepparticipatie die één dimensionaal gericht is op het zo goed mogelijk faciliteren van de belangen van de luchtvaartmaatschappijen.

  • Overleg Wethouder Luchtvaartzaken Amsterdam

De effectiviteit van dit overleg is het afgelopen jaar aanzienlijk versterkt. De bewonersvertegenwoordigers bespreken het overleg voor en ook na afloop wordt het overleg geëvalueerd en worden vervolgacties besproken. De powerpoint presentaties spelen hierbij een belangrijke rol om duidelijk te maken hoe de bewoners tegen het Schipholbeleid aankijken en om de lokale politieke alternatieven aan te reiken om als Amsterdam stevig voor zijn burgers op te komen.

Financiën

Ook dit jaar heeft de WVB subsidie ontvangen van Stadsdeel Zuidoost. Wij zijn daardoor in staat geweest onze activiteiten te continueren en nieuwe actuele zaken op te pakken. Wij zijn het Stadsdeel Zuidoost erkentelijk voor deze bijdrage.

In een door de WVB opgesteld financieel overzicht over het jaar 2020 is een verant­woording gegeven van de ontvangen subsidie en donaties. Dit overzicht wordt, tegelijk met dit inhoudelijk jaarverslag, online toegestuurd aan het subsidiebureau van de Gemeente Amsterdam.

Tijdens de bestuursvergadering van de Stichting WVB op 1 -2- 2021 is de penningmeester gedechargeerd voor het gevoerde financiële beleid over 2020.

Samenvatting

  • De WVB heeft de communicatie met de achterban verder verbeterd en verbreed via sociale media.
  • De WVB heeft haar positie in de luchthaven relevante netwerken versterkt.
  • De WVB gebruikt haar versterkte positie om effectiever de belangen van de bewoners te kunnen dienen en krachtiger in te kunnen zetten op realisatie van haar doelstellingen:

Het meten van de effecten van de inspanningen van de WVB ter verbetering van het leefklimaat van de bewoners van Amsterdam-Zuidoost vindt o.a. plaats door:

  • Monitoring aantal hits op de website, Twitter en het KAS videokanaal.
  • Monitoring aantal volgers op Facebook.
  • Eigen waarneming (via bewonersverenigingen, persoonlijke contacten met burgers, etc.).

Het bestuur van de WVB is van mening dat alle inspanningen van de afgelopen jaren er mede toe hebben geleid dat in overheids- en luchtvaartkringen het besef is gegroeid dat reke­ning moet worden gehouden met de belangen van bewoners onder aan- en uitvliegrou­tes van de luchtha­ven Schiphol, in het bijzonder met betrekking tot het gevaar, geluidsoverlast en luchtverontreiniging van vliegverkeer. Hoe­wel de WVB onderkent dat het heel moeilijk is om alles te bereiken wat ons voor ogen staat, vinden we dat het van groot belang is om onze activiteiten te continueren. Vooral omdat de WVB een zekere deskundigheid heeft opgebouwd en als volwaardige gesprekspartner deel kan nemen aan alle relevante discussies. Wij hopen ook de komende jaren de belan­gen voor de bewoners van Zuidoost, inzake de overlast door vliegverkeer, te kunnen blijven beharti­gen.

Referenties

  1. Veiligheid vliegverkeer Schiphol, onderzoeksrapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid Den Haag, april 2017
  2. Opvolging aanbevelingen Veiligheid vliegverkeer Schiphol, Onderzoeksraad voor Veiligheid Den Haag, 25 april 2018 in Nederland.
  3. Onderzoek naar gezondheidseffecten van kortdurende blootstelling aan ultrafijn stof rond Schiphol, DOI 10,21945/RIVM-2019-0084
  4. Beleving Woonomgeving in Nederland. Inventarisatie Verstoringen 2016 DOI 10.21945/RIVM-2018-0084
  5. Uitbeijerse, G.C.M.& H.D. Hilbers (2018), Ontwikkeling luchtvaart en CO2-emmissies in Nederland. Factsheet voor Omgevingsraad Schiphol, Den Haag: PBL.
  6. Luchtvaart-beleid een nieuwe aanvliegroute. Raad voor de leefomgeving en infrastructuur, april 2019